In 2016 ontstond het idee voor een monitoringsysteem voor pedagogische kwaliteit bij het Landelijk Pedagogenplatform Kinderopvang, een afstemmingsgroep van pedagogen uit kinderopvangorganisaties. Hieronder lees je over de ontstaansgeschiedenis van PiB.
Ondanks veel (kind)volgsystemen in de kinderopvangsector, brachten maar weinig organisaties hun eigen pedagogische kwaliteit op een systematische manier in beeld. Pedagogisch stafmedewerkers of locatiehoofden namen intuïtief beslissingen over wat anders of beter moest op de werkvloer. Veel managers en directies leunden voor hun pedagogisch beleid volledig op die input. Bij de meeste houders ontbrak ‘pedagogisch beleid’ als kernthema in de PDCA-cyclus.
Zoveel houders, zoveel smaken
Ook opmerkelijk: iedere houder werkte met eigen, liefst unieke, bewoording, die wél allemaal uitkwam bij de vier pedagogische doelen in de wet. Iedereen was vooral bezig om zich te onderscheiden; niemand was bezig met onderling verbinden. Hoe konden wij zo ooit een overall beeld krijgen van de geboden kwaliteit van de sector? Wat was het ijkpunt voor ieders kwaliteitsniveau? Stond niet in de wet dat de houder een eigen verantwoordelijkheid op dit aspect had?
Anders kijken naar de pedagogische praktijk
Tijd dus om een manier van monitoring te vinden waarin de hele sector zich kon herkennen. Geen monitor om onszelf of elkaar te scoren, maar een aanpak om informatie te verzamelen waarmee we voor onszélf en met elkaar konden leren. Zo ontstond het idee om een ‘derde manier van kijken’ naar de pedagogische praktijk te gaan ontwikkelen, naast het oordeel van de GGD en naast het steekproefsgewijze onderzoek van LKK. Pedagogische kwaliteit wordt op de werkvloer gemaakt, en die werkvloer is altijd in beweging. Zicht krijgen en houden op al die bewegingen, dáár ging het om.
Ontwikkeling van PiB
Een monitoringsysteem van dát kaliber ontwikkelen vraagt tijd, geld en specialistische expertise. Tussen 20172021 hebben kinderopvangaanbieder KindeRdam en landelijk kennisinstituut NJi op inhoud geïnvesteerd door denkkracht en werktijd van Simon Hay (KindeRdam) en Josette Hoex (NJi) beschikbaar te stellen. Funding door KINDwijzer heeft het mogelijk gemaakt om de digitale omgeving te laten bouwen door monitorspecialist Hansei en webapplicatiespecialist Konsili.
Pilotgebruikers en wetenschappers
Zo’n vijftien kinderopvangorganisaties hebben zich in dezelfde periode gemeld als (betalende) pilot. Zij zijn met PiB aan de slag gegaan en hebben doorlopend feedback gegeven. Vanaf de zijlijn keken relevante landelijke en Vlaamse collega’s mee vanuit beleid, belangenbehartiging en wetenschap. Samen vormden zij een team van ‘samen lerend doen wat werkt’. En hierdoor kwam in 2021 de ‘derde manier van kijken’ beschikbaar: Pedagogische praktijk in Beeld, een bruikbaar monitoringsysteem voor het pedagogische kwaliteitsniveau.
Landelijk erkende begrippen en bestaande instrumenten
Bij de ontwikkeling van PiB is gebruik gemaakt van landelijk erkende begrippen en toepassing. Het NCKO-kader, en met name Riksen-Walraven, vormen de basis van PiB. De gebruikte instrumenten waren al enige jaren vrij beschikbaar voor het werkveld. Oftewel: de inhoud was er al! Wat nog ontbrak was een manier om het handig, duidelijk, duurzaam en effectief op de werkvloer te gebruiken. En dat is dus de applicatie PiB geworden.
Grip, zicht en inzicht met PiB
Met Pedagogische praktijk in Beeld/PiB kan iedere houder kritisch en constructief naar zichzelf kijken, en haar pedagogisch resultaat bezien in relatie tot collega-organisaties. Het helpt om grip, zicht en inzicht te krijgen op wat pedagogische kwaliteit nou precies is, en aan welke knoppen je moet draaien om verbeterslagen te maken.
PiB bij Expertisecentrum Kinderopvang
Zomer 2021 hebben KindeRdam en NJi de applicatie PiB ‘om niet’ overgedragen aan het Expertisecentrum Kinderopvang. Dat is de beste garantie voor inzet van PiB : méér weten om gericht te verbeteren. En bij het Expertisecentrum Kinderopvang blijft PiB beschikbaar voor de gehele sector.
PiB doorontwikkelen
Voor KindeRdam en NjI is de overname door Expertisecentrum Kinderopvang geen eindpunt, maar een nieuw vertrekpunt: voor het doorontwikkelen van de PiB-applicatie voor kinderopvang, voor het verbreden naar andere sectoren, voor data-analyse die ingebracht kan worden voor wetenschap en beleid. Mede dankzij steun van KindeRdam promoveert Simon Hay aan Universiteit Leiden op verdere verbetering en validering van PiB.
Zo is de droom van 2017 uitgekomen om een monitoringsysteem te maken dat gedeelde taal en stem geeft aan ‘de kinderopvang-werkvloer’ om haar eigen pedagogische kwaliteitsniveau te beoordelen, te bewaken en te verbeteren!
De pijlers van PiB:
- Inhoud: de ijkpunten voor pedagogische kwaliteit, waarbij de beschrijving van het NCKO wordt gevolgd, vastgelegd in het GGD-instrument, en nog steeds in gebruik bij de landelijke monitor LKK.
- Duurzaam verbeteren: een digitale omgeving die vanaf de bodem is bedacht en gebouwd voor dit doel.
- Bedoeling: in gesprek gaan vanuit kennis over wat er daadwerkelijk gebeurt en hoe zou dat anders/ beter zou kunnen. Een gesprek dat primair gevoerd wordt tussen team en pedagogisch coach, omdat dáár de kennis ligt over verbetermogelijkheden. En omdat daar de motivatie moet zijn om aan die verbeteringen te werken. Het verslag van dát gesprek kan gedeeld worden met het management, met de oudercommissie, en ja, ook zéker met de inspecteur.